Талхлагдаж, атаршсан бэлчээрийг хашиж ашиглалтаас чөлөөлж экосистемд ээлтэй
бордоогоор турших, үр нэмэрлэн сайжруулах турших зорилгоор туршилт судалгаа
явууллаа. Ийнхүү 3 жилийн судалгааны үр дүнд ашиглалтаас чөлөөлж бордсон
талбайн ургамлын тусгаг бүрхэц 90 %, үүнээс хагдан бүрхэвч 15 %, хоосон халцгай
газар 5 %, ургамлын дундаж өндөр 22.4 см, ургац 5.1 ц/га болсон байна. Эндээс үзэхэд
хашиж бордсон талбайн тусгаг бүрхэц нь хяналт буюу ашиглалттай бэлчээрээс
41 %-иар, хашсан бэлчээрээс 12 %-иар нэмэгдсэн байна. Хашааны гадна талбайн буюу
хяналтын талбайн зүйлийн бүрэлдэхүүн 8, ургац 2.1 ц/га байхад ашиглалтаас
чөлөөлж үр нэмсэн талбайн зүйлийн бүрэлдэхүүн 14, ургац 3.1 ц/га, ашиглалтаас
чөлөөлж үр нэмж бордсон талбайн зүйлийн бүрэлдэхүүн 18, ургамлын ургац 5.1 ц/га
болж нэмэгдсэн байна. Эндээс үзэхэд нь ашиглалттай бэлчээрээс сэргэх чадвар нь
бордож, чөлөөлсөн талбайгаас 2 дахин илүү ургац өгч байгаа нь бэлчээрийг
сайжруулахад зөвхөн ашиглалтаас чөлөөлж бордоогоор бордох нь үр дүнтэй байна.
Сайжруулсан бэлчээрийн хөрсний 0-10 см-ийн гүнд үр нэмэрлэж бордсон талбайн
ялзмагийн агууламж хяналт ба дан үр нэмэрлэсэн талбайнхаас 7.3-13.6 %-иар
нэмэгдсэн үзүүлэлттэй байна. Хөрсний 10-20 см-ийн гүндээ хөрсний ялзмагийн
агууламж бордоотой болон бордоогүй талбайд өөрчлөлт багатай ч хяналттай
харьцуулахад ялзмагийн агууламж нэмэгдсэн үзүүлэлттэй байна. Мөн бордоотой
талбайн 0-10 см-ийн гүнд хөрсний урвалын орчин хяналт ба бордоогүй талбайнхтай
харьцуулахад буурсан үзүүлэлтэй байна. Харин 10-20 см-ийн гүндээ бордоотой болон
бордоогүй талбайд урвалын орчин өөрчлөлтгүй байгаа хэдий ч хяналттай
харьцуулахад бага байна. Хашааны дотор бордоо цацсан талбайн хөрсний нитратын
агууламж бордоогүй талбайнхаас арай илүү байгаа ч 10-20 см-ийн гүндээ өөрчлөлт
ажиглагдсангүй.
